Hodiaŭ, kiel mi rememoris mian karan amikon, la artisto Robin Norling, kiu mortis en januaro de ĉi tiu jaro, mi remalkovris la tekston de muro-panelo, kiun li kaj Jocelyn Maughan preparis por sia galerio antaŭ kelkaj jaroj. Mi tiom ŝatas ĝin, ke mi decidis afiŝi redaktitan version de ĝi ĉi tie.
Valoro, laŭ mono, instigas la mondon. Havi altan prezon donas al objekto prestiĝon; ĝi ŝajne fokusigas la atenton de la spektantaro. Scii, ke kantisto certigis sian voĉon por 1 miliono da dolaroj, donas al la amaskomunikilaro angulon por ilia rakonto.
Sed ĉi tiu fokuso sur mono estas la malĝusta maniero taksi la mondon, tamen ĝi havas potencan influon sur nia kritika taksado de arto. Ĉu ekzistas alia vojo, krom mono? Kion ni povas uzi por taksi? Per daŭromezurilo oni povas trovi la plej rapidan kuranton, per pesilo oni povas determini la plej pezan kukurbon, do kio (krom mono) povas esti la determinanto de arto?
La elementoj de pentrarto (ekzemple la linio, formo, tono, koloro kaj surfac-kvalito) estas bona bazo por komenci konversacion kun la artisto. Estas la tasko de la artisto amuzi, okupi, intrigi kaj informi. Estas la tasko de vi kiel spektanto esti aktive kritika pri la taŭgeco de ĉiu el la elementoj.
Konsideri la linion kiel ekzemplon: ĉiuj formoj estas videblaj per rando, ĉu realisma aŭ inventita. Tiu rando informas nin pri la kvalito de formo: akra aŭ malklara, nervoze detalema aŭ banale simpla. Ĉu la artisto aŭ spektanto konscias pri ĝi aŭ ne, tiu linio estas parto de la komunikado. La spektanto bezonas izoli ĉi tiun elementon, ne ĉar ĝi estas parto de io, sed por ĝiaj kvalitoj de ‘taŭgeco’, sentemo, inteligenteco, aŭdaco kaj tiel plu. Oni diras, ke ne ekzistas linioj (signifante randoj) en la naturo, do observado de linioj estas aspekto de la ‘specialeco’ de artaĵo. Linioj dividas kaj linioj kuniĝas, do sentemo al ĝia rolo faros artaĵon aŭ konfuza aŭ malbona. Konfuzo kaj tedo estas la ekstremaj polusoj, inter kiuj la artisto laboras.
Estas tre malfacile havi estetikan sperton en kesteto (“Ivor Hele estis milita artisto.” “William Dobell estis portretisto.” “Arthur Streeton estis pejzaĝisto.”) Ĉi tiuj facilaj klasifikoj enfermas la spektanton. Tamen temo vere estas plej malgranda parto da tio, kion pentraĵo aŭ desegnaĵo donas. Kiel la artaĵo utiligas la bildajn rimedojn (la linio, tono, ktp) por kapti atenton, amuzi kaj okupi… tio estas la esenco de art-aprezado.
Antaŭ ol vi decidas pri pentraĵo, antaŭ ol vi diras, “Mi ŝatas ĝin” aŭ “Mi ne ŝatas ĝin”, pasigu iom da tempo nur rigardi. Post kiam vi sentas vin, ke vi vere ‘vidis’, tiam reagu al tio, kion vi vidis: ĉu vi ĝojas? Maltrankviliĝas? Koleras? Miras? Tedas? Poste, en la kritika etapo, trovu, kion faris la artisto por kaŭzi vian reagon.
Ĝuu kiel vi ĝuos stimulajn kaj amuzajn konversaciojn. Ne estos la noveco aŭ la familiareco de la temo, sed la ĝenerala ĝojo kaj persvado de la artisto, kiu donos valoron al la renkonto. Riĉeco preter dolaroj.
– Bazita sur galeria mur-teksto de Robin Norling kaj Jocelyn Maughan, Patonga Bakehouse Gallery, 2014
IMAGE: Robin Norling kaj Jocelyn Maughan ĉe Patonga Bakehouse Gallery, 2013 (bildo el filmeto de Owen Norling kaj Indigo Norling Bennett)